مجموعه زیستی و بنای عمومی:-پایان نامه مجتمع زیستی
معماری بناهای عمومی و فضاهای شهری، یکی از شاخص های این تعلق محسوب می شود. بناها و فضاهای عمومی شهر، تصویر حجمی و تجسمی رابطه دولت و ملت است.
تاریخ معماری، مملو از نمونه هایی متنوع از انواع بناهای عمومی و فضاهای شهری است که هر کدام به گونه ای تعلق به ملت را نقض می کند. غول آسایی(Gigantism )و هندسه ایستا و متقارن از جمله مشخصه های نوعی از معماری است که به معماری توتالیتر یا تمام خواه تعبیر می شود.
بناهای عمومی دموکراتیک، یا به تعبیری دقیق تر: مردم مدار، از درجات زیادی از شفافیت برخوردار است. این بناها، به گونه ای تفکیک ناشدنی و تنگاتنگ، متواضعانه و سازگار، بافت شهری و محیط پیرامون خود در می آمیزند. گاه، حتی نمی توان مرز مشخصی میان حد تعلق به بنا و حوزه عمومی که متعلق به شهر است، قائل شد. در این موارد، بنای عمومی سنتز دیالکتیک مداوم توده ساختمانی و فضای شهری تبدیل شده است به گونه ای که نمی توان آنها را صرفاً بنا نامید. به بیان دیگر، این موارد شکل شناوری از بنا و فضای شهری کم تر داعیه تملک بخشی از شهر را دارد؛ در بافت شهری حل شده است و خیال خودنمایی و حکمرانی بر منظر شهری را ندارد. فضای شهری، بخشی تفکیک ناپذیر از شهر است و لاجرم به شهروندان تعلق دارد.
بنای عمومی شهری در شهر سنتی بن بست نبوده و بازبودن درهای آن و ارتباط ارگانیک بنا با بافت شهری پیرامون و شبکه دسترسی های شهر، این امکانرا فراهم می آورده است تا حیاط بنای عمومی، جزئی از شبکه دسترسی شهری باشد. ساکنان شهر سنتی، در گشت و گذار خود در شبکه دسترسی های شهر، گاه از حیاط مسجد(بنای عمومی) می گذشته اند (آن چنان که از میدانچه ای بگذرند) و این عبور، چه بسا کاملاً فارغ از خود بنا و کارکرد های خاص آن بوده است. در این حالت حیاط مسجد(بنای عمومی)، حیاط محله و در مورد بناهای عمومی بسیار مهم(مانند مسجد جامع عتیق اصفهان در پیش از دوره صفویه)حیاط شهر بوده است. حل شدن بنای عمومی در بافت شهری و شفافیت آن، در دوران های جدیدتر تاریخ معماری، شکل های تازه تری یافته است. در برخی از نمونه ها، حصار، دیوار یا سنتی بنای عمومی برداشته شده و حیاط بنای عمومی، جزئی از بافت شهری شده است. حتی پس از تعطیل شدن بناهای عمومی و بسته شدن درهای ساختمان، حیاط آن به زندگی خود به عنوان فضای شهری ادامه می دهد: چون حصاری نیست، لاجرم دری هم وجود ندارد تا بسته شود و شهروندان در هر ساعتی از شبانه روز از این حیاط ها می گذرند، در آنها مکث می کنند و خلاصه طیفی از انواع فعالیت هایی که شهروندان در فضای شهری صورت می دهند، در این حیاط های بی حصار به وقوع می پیوندند.[1]
2-1-2-1-ساخت مجتمع های مسکونی بلند مرتبه در جهان
اگرچه مجتمع سازی از سویی می تواند به بخشی از مسائل شهری نظیر کمبود زمین و مسکن تا حدی پاسخ دهد، اما این پدیده خود می تواند نگرانیهای عمده ای را نیز دامن بزند. برای مثال، فقدان ضوابط و معیارهایی برای توسعه این پدیده، خود می تواند نگرانیهای عمده ای را نیز دامن بزند. برای مثال، فقدان ضوابط و معیارهایی برای توسعه این پدیده، می تواند عوارض نامطلوبی نظیر ناهمگونی در سیمای کالبدی شهری همراه با نا سازگاریهای اجتماعی و فرهنگی را باعث گردد.
مکتب شیکاگو اصطلاحی است که در قالب ایجاد تحولات شهر شیکاگو بعد از آتش سوزی بزرگ این شهر در سال 1871 اطلاق می شود. این مکتب در راستای جنبش نوگرایی قرن 19و 20 حرکت می کرد و از خصایص مهم این جنبش رد سنت های دیرین در تزئین و آراستن بنا و رو کردن به اشکال ساده و خالص و نمایان ساختن اسکلت ساختمان می باشد. بلند مرتبه سازی مکتب شیکاگو را باید نتیجه دو عامل مهم: پیشرفت های تکنیکی ساختمان و افزایش تقاضای زمین در بافت های مرکزی شهرهای آمریکا دانست. پس از مکتب شیکاگو، به مکتب نوگرایی می توان اشاره کرد که در قرن بیستم به اوج رشد خود رسیده و بیشترین تاثیر را بر شکل دهی آسمانخراش ها در این قرن داشته است. اندیشه های بزرگان این مکتب بیش از هر چیز برخاسته از شرایط بد طبقات پایین جامعه شهری صنعتی بوده است. از بزرگان این مکتب می توان از والتر گروپیوس، لوکوربوزیه و میس وندروهه نام برد. اصول کلی عقاید ایشان از طریق بیانیه منشور آتن که در سال 1931در کنگره جهانی معماران مدرن در آتن ارائه و بعد ها توسط لوکوربوزیه قبه تالیف درآمد قابل دستیابی است. منشور آتن بعد از ذکر نابسامانی های زندگی شهری، راه حل مسئله را قوانین شهری محکمی می داند که تامین کننده رفاه و عدالت شهری باشد و از طرف حکومتی مقتدر پشتیبانی گردد. خلاصه نظرات مکتب نوگرایی بدین شرح است: 1)آزاد شدن سطح زمین از قید ساخت و ساز و استفاده از آن جهت فضای باز و سبز؛2) قراردادن خدمات عمومی در ساختمان بلند با مزیت دسترسی راحت؛3) صرفه جویی اقتصادی در تولید ساختمان: تولید انبوه و مصرف کم زمین؛4)بهره گیری از فواید عملی ناشی از بالا رفتن قیمت زمین؛5)استفاده از ساختمانهای بلند برای کاربری های متفاوت تجاری،اداری،مسکونی،صنعتی،…
کانستراکتیویسم از شاخه های مکتب نوگرایی(عملکرد گرایی)در روسیه شوروی بعد از انقلاب اکتبر و همزمان با پایان جنگ جهانی اول می باشد. مشخصه بارز سال های پس از جنگ جهانی اول در شوروی، فعالیت های پر شوری بود که در زمینه شهرسازی و معماری، در ابعاد نظری و عملی صورت گرفت. از سویی به علت متوقف شدن عملیات ساختمانی در طول جنگ، نوعی کمبود مسکن در شهرها احساس می شد و از سوی دیگر به علت صدماتی که طی جنگ بر بسیاری از شهرها وارد آمده بود، این کمبود ها شدت گرفت. بنابراین لازم بود تا به عملیات ساختمانی در مقیاسی وسیع اقدام گردد. در این راستا تحولاتی ناشی از انقلاب شوروی نیز نیاز به بازسازی و ارائه طرح های نوین را در کلیه امور مطرح نمود. خلاصه نظرات مکتب کنترکتیویسم بشرح زیر است: 1)بلند مرتبه سازی بنا بر اصل حداکثر بازدهی که هزینه هر واحد را پایین آورده و در مصرف زمین و تاسیسات و تجهیزات صرفه جویی می گردد؛ 2) بلند مرتبه سازی مسکونی با ارائه حداقل فضای خصوصی و شخصی حداکثر فضای مشترک و عمومی؛3)ساختمانهای بلند مسکونی در جوار و نزدیکی به محل کار؛4)سادگی افراطی در داخل و خارج بناهای بلند مسکونی و غیر مسکونی[2]از نظرات دیگر می توان مگااستراکچر یسم را نام برد که اواسط دهه 1950 و برای تقریباً حدوداً 20 سال حاکم گردید. بر اساس این مکتب، ایده منطقه شهری(شهر به شکل یک ساختمان بزرگ بهم پیوسته) مطرح شد. ایده(( شهر به مثابه ساختمان)) در طول نیمه آخر قرن 19 با استفاده از تکنولوژی جدید همراه شد و ایده های نوینی در این رابطه مطرح گردید.
[1] قیابکلو،زهرا،(1382)الگوی حرکت سایه و طراحی سایت،هنرهای زیبا، شماره 15،دانشگاه تهران
[2] گلابچی،محمود(1376)”معیارهایی برای طراحی و ساخت ساختمانهای بلند”نشریه هنرهای زیبا،شماره 9،دانشگاه تهران
